سنتی دیرینه‌ در فوتبال ایتالیا

پلی‌آف یا اسپارجو، سنتی جذاب و پرهیجان در فوتبال ایتالیا که ممکن است امسال قهرمان سری‌آ را مشخص کند. در این مطلب، نگاهی به تاریخچه‌ی ۷۵ ساله‌ی این سیستم از سال ۱۹۳۰ تا ۲۰۰۵ داریم؛ از تنها فینال قهرمانی در سال ۱۹۶۴ تا نبردهای تعیین‌کننده برای صعود، سقوط و سهمیه‌ی اروپا. با بازگشت پلی‌آف در سال ۲۰۲۲ و قوانین جدید آن آشنا شوید و مهم‌ترین بازی‌های تاریخ اسپارجو را مرور کنید.
آخرین پلی آف سری آ یا اسپارجو بین هلاس ورونا و اسپتزیا در سال ۲۰۲۳

پس از شکست ناباورانه‌‍‌ی اینتر در هفته سی و سوم سری‌آ برابر بولونیای وینچنتزو ایتالیانو با گل دیدنی و دیرهنگام اورسولینی و درست یک روز پس از پیروزی نفس‌گیر ناپولی در مونتزا با تک‌گل ستاره این روزهای این تیم یعنی اسکات مک‌تامینی، این دو رقیب در پنج هفته به پایان رقابت‌ها با امتیاز برابر یعنی ۷۱ امتیاز شانه به شانه هم در صدر جدول سری‌آ ایستاده‌اند. اگر در پلتفرم‌های آنلاین یا مرورگر گوگل به جدول سری‌آ نگاه کنید احتمالا نام اینتر را بالاتر از ناپولی خواهید دید. به نظر هم منطقی می‌رسد. زیرا بازی رفت و برگشت دو تیم هر دو با نتیجه مساوی یک یک به پایان رسیده -که یک سوال را برای پرسشگر خودبخود جواب می‌دهد که آیا بازی رو در رو ملاک است یا تفاضل گل- و تفاضل اینتر با اختلاف خوبی نسبت به ناپولی بهتر است.

جدول سری آ در پایان هفته سی و سوم فصل ۲۰۲۴ ۲۰۲۵
جدول سری آ در پایان هفته سی و سوم فصل ۲۰۲۴/۲۰۲۵

در صورت وجود دو تیم با امتیاز برابر در صدر جدول سری آ در پایان فصل چه رخ می‌دهد؟

اما بسیاری، خصوصا آن‌ها که دنبال کننده جدی و قدیمی سری‌آ نیستند شاید تعجب کنند اگر متوجه شوند که در نهایت، در صورتی که امتیاز این دو تیم در صدر جدول برابر شود، نه بازی رو در رو، نه تفاضل گل نه گل زده یا هیچ ملاک دیگری از اعداد جدول فوق تعیین کننده‌ی قهرمان نخواهد بود بلکه یک مسابقه پلی‌آف یک بازی فینال به معنی واقعی کلمه یا آنطور که خود ایتالیایی‌ها می‌گویند un spareggio  (اسپارجّو) تعیین کننده قهرمان سری‌آ خواهد بود. البته با توجه به بازی‌های دشواری که هر دو تیم دارند و خصوصا حضور همزمان اینتر در لیگ قهرمانان اروپا و کوپا ایتالیا و از سوی دیگر کم‌عمق بودن ترکیب تیم آنتونیو کنته که در بسیاری از بازی‌ها مقابل تیم‌های حتی کوچک‌تر ناپولی را به زحمت می‌اندازد، باعث می‌شود که احتمال رخ دادن این اتفاق در پایان فصل و پس از پنج بازی باقیمانده چندان زیاد نباشد، اما حتی فکر کردن به یک تک بازی فینال برای مشخص شدن قهرمان لیگ چیزی است که هر هوادار فوتبال و خصوصا طرفداران قدیمی کالچو را به وجد می‌آورد.

برای توضیح بیشتر باید بدانیم که این سنت یعنی بازی پلی‌آف بین تیم‌هایی که امتیازشان مساوی شده و رتبه‌شان در جدول حائز اهمیت ویژه‌ای است به سال‌های بسیار دور برمی‌گردد. در شرایطی که باید یک تیم میان آن‌ها انتخاب می‌شد یعنی:

  • تعیین قهرمان
  • تعیین تیم صعود کننده به رقابت‌های اروپایی
  • تعیین تیم سقوط کننده به دسته‌ی پایین‌تر
  • تعیین تیم صعود کننده به دسته‌ی بالاتر

این سنت از سال ۱۹۳۰ تا سال ۲۰۰۵ به مدت ۷۵ سال بدون وقفه در سری‌آ و سری‌بی اجرا می‌شد که حاصل آن تعداد بسیار زیادی بازی پلی‌آف بعد از پایان فصل میان تیم‌ها برای تعیین تیم‌های صعود یا سقوط کننده به لیگ‌های بالاتر و پایین‌تر و رقابت‌های اروپایی بود و در یک مورد یعنی سال ۱۹۶۴ نیز قهرمان ایتالیا از طریق بازی فینال بین بولونیا و اینتر -که امتیازشان در لیگ مساوی شده بود- انتخاب شد.

این سنت در فصل ۰۶-۲۰۰۵ متوقف شد و شیوه رده‌بندی تیم‌ها مانند سایر لیگ‌های رده‌ اول فوتبال اروپا به سیستم‌های تساوی‌شکن tie breaker عمومی برگشت یعنی نگاه کردن به بازی مستقیم و تفاضل گل و گل زده. اما در فصل ۲۳-۲۰۲۲ فدراسیون فوتبال ایتالیا دوباره بازگشت پلی‌آف تعیین رتبه به این لیگ را اعلام کرد و در همان فصل نیز ورونا با برتری سه بر یک برابر اسپتزیا در پلی‌آف ماندن در سری‌آ شروع دوباره‌ای به این سنت قدیمی بخشید. البته با کمی اصلاحات و تفاوت با مدل قبلی.

در طول ۷۵ سال بین ۱۹۳۰ تا ۲۰۰۵ گرچه پلی‌آف بخش جدایی ناپذیر فوتبال ایتالیا بود اما در مورد شکل اجرای آن همیشه توافق نظر وجود نداشت و گاهی به صورت تک‌بازی و گاهی به صورت دو دیدار رفت و برگشت اجرا می‌شد و در مورد تمام رتبه‌های مورد مناقشه که به آن‌ها اشاره شد نیز کاربرد داشت. در حالتی که سه تیم یا بیشتر برای احراز یکی از این رتبه‌ها هم‌امتیاز می‌شدند ابتدا با روش‌های تساوی‌شکن (بازی مستقیم میان سه تیم، تفاضل گل در بازی‌های مستقیم، تفاضل گل کلی و گل زده) تعداد را به دو می‌رساندند تا پلی‌آف میان دو تیم برگزار شود. برای مثال در فصل ۹۹-۱۹۹۸ که پلی‌آف صعود به جام یوفا بین یوونتوس و اودینزه برگزار شد، تیم رم نیز با این دو تیم هم امتیاز بود اما به دلیل رکورد بهتر در جدول سه تیمه بین این تیم‌ها مستقیم به جام یوفا صعود کرد و یووه و اودینزه برای تعیین سهمیه دیگر جام یوفا مجبور به بازی پلی‌آف شدند که اودینزه با برد در بازی رفت و برگشت در رتبه ششم جای گرفت.

جدول پایانی فصل ۱۹۹۸/۹۹ سری آ
جدول پایانی فصل ۱۹۹۸/۹۹ سری آ

در صورت برابر شدن امتیاز‌های ناپولی و اینتر در پایان فصل چه اتفاقی می‌افتد؟

 اما در شکل جدید آن که از دو فصل پیش بازگشته، تکلیف ماجرا مشخص است. تفاوت بسیار مهم شیوه جدید با سنتی در این است که بازی پلی‌آف تنها برای قهرمانی و فرار از سقوط بازی می‌شود. برای صعود به رقابت‌های اروپایی خبری از بازی مستقیم نیست و همان روش‌های تساوی‌شکن تعیین کننده هستند. بازی پلی‌آف تعیین قهرمانی یک تک‌بازی خواهد بود و میزبان آن از طریق سایر روش‌های رایج تساوی‌شکن انتخاب خواهد شد. یعنی اگر دو تیم در امتیاز مساوی باشند و تفاوت رتبه‌شان تاثیری در سرنوشت آن‌ها داشته باشد، رتبه نهایی با یک تک‌بازی تعیین خواهد شد و میزبان تک بازی تیمی است که به ترتیب:

  • در دو بازی رو در رو نتیجه بهتری کسب کرده باشد
  • در صورت عدم تعیین توسط نتیجه رو در رو تفاضل گل و گل زده در نظر گرفته می‌شود
  • در نهایت اگر تمام معیارهای عددی یکسان باشند میزبان با قرعه‌کشی انتخاب می‌شود

بازی پلی آف برای تعیین آخرین تیم مصون از سقوط در صورت برابری امتیاز، رفت و برگشت خواهد بود و بازی برگشت در زمین تیمی برگزار خواهد شد که طبق معیار تساوی‌شکن فوق، وضعیت بهتری داشته باشد. توجه داشته باشید چه در تعیین قهرمان و چه در تعیین تیم سقوط‌کننده، در صورتی که بیش از دو تیم هم‌امتیاز باشند، ابتدا با تشکیل جدولی متشکل از بازی‌های رو در روی بین آن‌ها و در صورت نیاز چک کردن باقی معیارهای تساوی‌شکن، تعداد آن‌ها به دو تیم کاهش پیدا می‌کند و سپس مطابق شیوه ذکر شده، یک یا دو بازی پلی آف بین آن‌ها برگزار می‌شود.

شاید سوال و نقطه بحث خوبی باشد که این سیستم خاص لیگ ایتالیا چقدر عادلانه است و آیا سایر لیگ‌ها باید چنین روشی را لحاظ کنند؟ یا روش‌های رایج در کشورهای دیگر یعنی نگاه کردن به بازی رو در رو یا تفاضل کلی -بسته به قانون کشور مورد نظر- روشی عادلانه‌تر است زیرا عملکرد تیم در کل لیگ را بهتر قضاوت می‌کند؟ اما نتیجه این بحث هرچه باشد نمی‌توان هیجانی که احتمال رخدادن چنین اتفاقی یعنی تعیین قهرمان لیگ در یک تک‌بازی فینال در خود دارد نادیده گرفت. همین حالا هم احتمالا خون در رگ‌های هواداران ناپولی و اینتر با احتمال فکر کردن به چنین برونکردی از سری‌آ امسال به جوش می‌آید. به هر حال باید منتظر ماند و دید دو تیم در ۵ بازی باقیمانده چه عملکردی از خود نشان می‌دهند و آیا نیاز به برگزاری بازی پلی‌آف -که به توجه به یکسان بودن نتایج رفت و برگشت و تفاضل برتر اینتر احتمالا در سن‌سیرو خواهد بود- وجود خواهد داشت یا اینکه یکی از این دو تیم در روزهای پایانی ورق را به نفع خود برخواهد گرداند و بدون نیاز به فینال قهرمان تعیین خواهد شد؟

تاریخچه برخی از مهم‌ترین پلی آف‌های تاریخ سری آ

اما ما از این فرصت استفاده کردیم تا نگاهی بیندازیم، به معروف‌ترین پلی‌آف‌های سری‌آ در دوران پیش از ملغی شدن آن در سال ۲۰۰۵. همانطور که گفتیم پس از معرفی دوباره این سیستم در فصل ۲۳-۲۰۲۲ تنها یک بازی برای سقوط به سری‌بی بین اسپتزیا و ورونا انجام شده است، اما در دوران قدیم و در طی هفتاد و پنج سال کذایی برخی بازی‌ها بوده که برای هواداران حکم مرگ و زندگی را داشته و حساسیتی در حد یک فینال بزرگ. برخی از این بازی‌ها را در این مقاله با هم مرور می‌کنیم.

.

۱ – فینال سری‌آ ۶۴-۱۹۶۳ بین بولونیا و اینتر

پیش و بیش از همه، به مهم‌ترین پلی‌آف و تنها باری که قهرمان ایتالیا با بازی پلی‌آف مشخص شده خواهیم پرداخت.

دهه‌ی ۱۹۶۰ را در ایتالیا و حتی در اروپا باید دهه‌ی اینتر و هلنیو هررا دانست. هررای آرژانتینی که با مربیگری در تیم‌های مختلف لالیگا و موفقیت‌های خیره کننده در اتلتیکو و سویا به بارسلونا رفته بود، علیرغم موفقیت ورزشی و بردن دو لالیگای پیاپی و یک کوپا دل‌ری با این تیم، آنگونه که گفته شده به دلیل اختلاف با ستاره مجار و گلزن بلامنازع تیم یعنی کوبالا پس از دو فصل این تیم را ترک کرد. اینجا بود که دقیقا در سال ۱۹۶۰ آنجلو موراتی -پدر ماسیمو موراتی- مالک و رییس وقت باشگاه اینتر به دنبال هررا رفت و او را راضی کرد تا به ایتالیا بیاید تا پروژه‌ای را با اینتر آغاز کند که منجر به پرافتخارترین دوران این باشگاه در ایتالیا و اروپا شد. زمان زیادی طول نکشید تا اینتر هررا نه تنها به نزدیک یک دهه سلطه میلان و یوونتوس بر فوتبال ایتالیا پایان داد بلکه با دو قهرمانی پیاپی در اروپا نام خود را برای همیشه در تاریخ این باشگاه ماندگار کرد. اما اگر به سه قهرمانی اینتر با هررا در سری‌آ نگاه کنید. یعنی سال‌های ۶۳، ۶۵ و ۶۶ به وضوح یک جای خالی آن وسط دیده می‌شود که توقع می‌رود این قهرمانی به یکی از تیم‌های بزرگ رقیب یعنی میلان یا یوونتوس رسیده باشد. اما اینطور نیست و برخلاف تصور همگان این بولونیای کوچک بود که اینتر را برای قهرمانی به چالش کشید. تیمی که از سال‌های پر افتخار پیش از جنگ در دهه‌های بیست و سی فاصله زیادی داشت و معمولا سری‌آ را در رتبه‌های چهارم به پایین به پایان می‌برد اما در این فصل با پشت‌سر گذاشتن میلان و عملکردی فوق‌العاده، هم امتیاز با اینتر در صدر جدول جای گرفت.

جدول سری آ در پایان فصل ۱۹۶۳/۶۴
جدول سری آ در پایان فصل ۱۹۶۳/۶۴

البته نکته جالب توجه این است که آن زمان برد دو امتیاز داشت و اگر شکل امتیازدهی مانند امروز بود اینتر با یک امتیاز بیشتر قهرمان می‌شد اما با فرمول آن زمان امتیاز دو تیم مساوی شد و با توجه به تفاضل گل بهتر، بولونیا میزبان بازی حساس فینال برای دستیابی به اسکودتو شد.

نکته جالب دیگر این که درست ده روز پیش از این بازی اینتر هررا توانسته بود رئال مادرید را در فینال جام باشگاه‌های اروپا شکست دهد و افتخاری بی‌سابقه برای این باشگاه به ارمغان بیاورد. در برابر حریفی مثل رئال مادرید بولونیا رقیب سختی به نظر نمی‌رسید. خصوصا که در طول لیگ هم علیرغم مساوی هفته‌های ابتدایی در سن‌سیرو، حدود دو ماه قبل اینتر بولونیا را در استادیو کامیوناله این شهر شکست داده بود. به نظر مشکل خاصی وجود نداشت. خصوصا اینکه اینتر نه تنها از حضور ستاره‌های ایتالیایی خود مانند فاکتی، آرماندو پیچی و ساندرو ماتزولا بهره می‌برد بلکه لوییز سوارز اسپانیایی برنده توپ طلای سال ۱۹۶۰ را نیز در ترکیب داشت که هررا با خود از بارسلونا آورده بود.

در سوی دیگر میدان بازیکنان از نظر اسم و رسم با تیم اینتر همطراز نبودند. شاید به جز جیاکومو بولگارلی اسطوره باشگاه بولونیا که در دهه شصت بازیکن تیم ملی بود بولونیا هیچ ملی پوش قابل توجه دیگری نداشت. گرچه بازیکنان خارجی این تیم یعنی هرالد نیلسن دانمارکی و هلموت هالر آلمانی در کشور خود فوتبالیست‌های قابل احترامی بودند اما قابل قیاس با کسی مثل سوارز افسانه‌ای و برنده توپ طلا به حساب نمی‌آمدند.

بولونیا تحت هدایت مربی جدید خود یعنی فولویو برناردینی در پی کسب افتخاری بود که ۲۳ سال از آخرین باری که آن را به دست آورده بود می‌گذشت.

فولویو برناردینی در حال هدایت بازیکنان خارجی بولونیا هرالد نیلسن و هلموت هالر; منبع timelessmoon.getarchive.net
فولویو برناردینی در حال هدایت بازیکنان خارجی بولونیا هرالد نیلسن و هلموت هالر; منبع timelessmoon.getarchive.net

برناردینی که ده سال پیش از آن با فیورنتینا قهرمان سری‌آ شده بود در پی تکرار قهرمانی بود و هراسی از نام بازیکنان و مربی اینتر نداشت. این بازی آنطور که هررا و هواداران اینتر می‌‌خواستند پیش نرفت. بولونیا در یک بازی برتر و با پیروزی دو بر صفر روی گل به خودی فاکتی (که روی ضربه ایستگاهی رومانو فویلی بلوکه شد) و سپس گل نیلسن باز هم روی پاس فویلی هافبک وسط خلاق بولونیا دو بر صفر در این بازی به برتری رسید تا مهم‌ترین نتیجه‌ی بولونیا پس از جنگ جهانی دوم در این بازی به دست بیاید. قهرمانی‌ای که هنوز تکرار نشده، همچنان پابرجاست و موفقیت‌های اخیر این باشگاه در رسیدن به لیگ قهرمانان پس از ۶۰ سال یادآور آن سال‌های پر افتخار است.

بولونیا قهرمان سری آ در سال ۱۹۶۴

۲ – پلی‌آف صعود به جام یوفا میلان-سمپدوریا ۱۹۸۷

میلان در سال‌های پس از رسوایی اوایل دهه هشتاد و جریمه سقوط به سری‌بی به دلیل تبانی، در سال‌های میانی دهه هشتاد برای سربلند کردن از این بحران دست به دامان نیلز لیدهلم افسانه‌ای شده بود. بازیکن و مربی سوئدی بزرگ میلان که با این تیم به افتخارات زیادی دست یافته بود اما پس از سقوط به سری‌بی به رم رفت. لیدهلم در رم نیز موفق بود و دومین اسکودتوی تاریخ این باشگاه را پس از چهل سال برای رمی‌ها به ارمغان آورد. در سال ۱۹۸۴ لیدهلم به میلان برگشت و سال بعد که برلوسکونی باشگاه را از جوزپه فارینا خرید، علیرغم جاه‌طلبی بسیار، ترجیح داد به اسطوره سوئدی زمین بازی و نیمکت میلان که چه به عنوان بازیکن چه به عنوان مربی عناوین بسیاری با این باشگاه کسب کرده بود فرصت بدهد. این فرصت سه سال طول کشید و هر سال میلان بدون شانسی برای قهرمانی در میانه‌ی جدول به سختی برای رسیدن به یکی از رتبه‌های جام یوفا تلاش می‌کرد. در اواخر فصل کاسه صبر برلوسکونی لبریز شد و لیدهلم را اخراج کرد و فابیو کاپلو ۴۰ ساله را که دستیار او بود به جای او به عنوان مربی روی نیمکت نشاند. کاپلو البته باید چند سالی صبر می‌کرد تا دوباره سرمربی دائم میلان شود زیرا فصل بعد برلوسکونی ساکی را به سن‌سیرو آورد. اما در همین مدت کوتاه او در مقابل یک آزمون بسیار بزرگ قرار گرفت. تیم فصل را در رتبه پنجم و هم امتیاز با سمپدوریا به پایان رساند. تنها یکی از این دو تیم می‌توانست به جام یوفا صعود کند و بنابر سنت دیرینه، بنا شد بازی پلی‌آف برگزار شود.

جدول سری‌آ در پایان فصل ۸۷-۱۹۸۶
جدول سری‌آ در پایان فصل ۸۷-۱۹۸۶

در حالی که در ترکیب هر دو تیم بازیکنان شاخصی حضور داشتند، نبرد مغلوبه شد و سرانجام با تک گل دنیل ماسارو در دقیقه ۱۰۲ وقت اضافه یک بر صفر به سود میلان به پایان یافت. از دیگر بازیکنان میلان در این بازی می‌توان به پائولو مالدینی نوجوان، فرانکو بارزی، مائورو تاسوتی، روبرتو دونادونی و آگوستینو دی‌بارتولومی کاپیتان سابق رم اشاره کرد -که پس از پایان دوران فوتبال در حادثه‌ای تراژیک با شلیک گلوله به زندگی خود پایان داد-. در سوی دیگر میدان نیز بزرگانی چون پیترو ویرچوود، روبرتو مانچینی و جیانلوکا ویالی در ترکیب سمپدوریا حضور داشتند. کاپلو با پیروزی در این بازی تیم را در فصل بعد با حضور در اروپا تحویل آریگو ساکی داد تا خودش چهار سال بعد دوباره در قامت سرمربی به میلان بیاید و یکی از پر افتخارترین دوران باشگاه را رقم بزند.

دنیل ماسارو زننده تک‌گل بازی در این دیدار

در فصول پس از آن یعنی در سال‌های ۸۸-۱۹۸۷ و فصل بعد یعنی ۸۹-۱۹۸۸ نیز مجددا تعیین تکلیف تیم صعود کننده به جام یوفا به پلی آف کشید.

۳- پلی‌آف جام یوفا بین یوونتوس و تورینو در سال ۱۹۸۸

در فصل ۸۸-۸۷ یوونتوس و تورینو دو تیم همشهری با ۳۱ امتیاز ششم و هفتم شدند و با توجه به صعود سمپدوریای چهارم به جام برندگان جام -از طریق قهرمانی در کوپا ایتالیا- پلی‌آف بین این دو تیم مشخص می‌کرد کدام یک فصل بعد در اروپا و جام یوفا بازی کنند. این بازی نیز بسیار پر تنش و تنگاتنگ بود و سرانجام با مساوی بدون گل در وقت معمول و اضافه به ضربات پنالتی رفت تا یوونتوس آنجا چهار بر دو تورینو را شکست دهد. نکته جالب این دیدار این بود که پنالتی آخر یوونتوس را یان راش اسطوره باشگاه لیورپول که برای مدتی کوتاه به یوونتوس رفت و به دلیل مشکلات زبانی و فرهنگی دوام نیاورده و دوباره به لیورپول برگشت به ثمر رساند. از معدود لحظه‌های به یاد ماندنی یان راش با پیراهن یوونتوس.

یان راش در پایان بازی – آتش شادی هواداران یووه در زمینه است و کابرینی و مایکل لادروپ نیز در تصویر دیده می‌شوند. ‌منبع: Thesefootballtimes

۴ – پلی‌آف جام یوفا بین فیورنتینا و رم در سال ۱۹۸۹

مشابه آنچه فصل قبل برای یوونتوس و تورینو رخ داد در این فصل برای فیوره و رم تکرار شد. یک بازی نفس‌گیر و حساس با هم رقابت کردند که در پایان فیورنتینا پیروز این رقابت شد. از بازیکنان شاخص دو تیم می‌توان به روبرتو باجو در فیورنتینا و دنیل ماسارو در رم -قرضی از میلان- اشاره کرد. نکته مهم درباره این بازی این است که صعود فیورنتینا باعث شد تا فصل بعد این تیم به فینال جام یوفا برابر یوونتوس راه پیدا کند که در فینال -که آن زمان رفت و برگشت بود- مغلوب یوونتوس شد. وقایعی که پس از آن رخ داد را می‌توان آخرالزمانی نامید. زیرا در میان خشم هواداران فیورنتینا از این شکست، ناگهان اعلام شد که ستاره محبوب این باشگاه یعنی روبرتو باجو نیز به یوونتوس خواهد رفت، اتفاقی که باعث ناآرامی خیابانی و تظاهرات در فلورانس شد و با دخالت پلیس ضد شورش و مصدوم شدن تعداد زیادی سرانجام غائله پایان گرفت.

نکته مهم دیگر این بازی گلزن فیورنتینا بود «روبرتو پروتزو» فورواردی که تقریبا تمام سال‌های مهم حرفه‌اش را به مدت ۱۰ سال در رم سپری کرده بود و در تیم قهرمان سال ۱۹۸۳ نیز با ۲۲ گل زده نقش مهمی داشت. او در ۳۴ سالگی و فقط برای یک فصل به فیورنتینا پیوست، این گل حساس را به تیم سابقش رم زد و سپس از فوتبال بازنشسته شد. نکته جالب اینکه او پس از گلزنی شادی مفصلی نیز کرد –گویی این خودداری از شادی پس از گل برابر تیم سابق ژستی مربوط به دنیای مدرن باشد.

پروتزو را بیش از آنکه با لباس فیورنتینا به خاطر بیاورند یک رمی می‌دانند. منبع: www.cfclassics.co

۵ – پلی‌آف جام یوفا بین اودینزه و یوونتوس فصل ۹۹-۱۹۹۸

اصولا این که در چنین فصلی یوونتوسی باید در چنین پلی‌آفی بازی می‌کرد خودبخود مایه‌ شگفتی است. ما درباره یوونتوسی حرف می‌زنیم که سه فصل پیاپی پیش از آن فینالیست لیگ قهرمانان اروپا بود و دو فصل پیاپی نیز قهرمان سری‌آ شده بود. نتایج ضعیف مارچلو لیپی که با موفقیت‌های خیره‌کننده‌اش یووه را به بام اروپا رسانده بود باعث شد که باشگاه در ماه فوریه او را اخراج کند و کارلو آنچلوتی جوان را به جایش روی نیمکت بنشاند. کارلتو وضعیت تیم را کمی بهبود بخشید و تیم فصل را در رتبه هفتم در امتیاز مساوی با اودینزه به پایان رساند. اودینزه‌ای که فصل قبل تیم سوم سری‌آ شده و به صورت مستقیم به جام یوفا راه پیدا کرده بود. در این فصل اما با توجه به واگذاری ستارگانش یعنی سرمربی تیم آلبرتو زاکه‌رونی و بهترین مهاجمش اولیور بیرهوف به میلان -که برنده اسکودتو شدند- همچنان به طور کامل از دایره مدعیان حدف نشده بود و با مربی جدید فرانچسکو گوییدولین توانست فصل را در رتبه ششم -امتیاز مساوی با یوونتوس- به پایان ببرد. در این فصل تصمیم بر آن شد که پلی‌آف به صورت رفت و برگشت برگزار شود. اودینزه بازی رفت را در خانه خود توانست بدون دریافت گل و با نتیجه صفر-صفر به پایان ببرد تا در بازی برگشت و با گل در خانه حریف، با مساوی یک – یک تیم ششم سری‌آ عنوان بگیرد و به صورت مستقیم به جام یوفا برود. گل یوونتوس را در این بازی فیلیپو اینتزاگی و گل اودینزه را پائولو پوجّی مهاجم کهنه‌کار این تیم به ثمر رساندند.

نکته جالب در مورد پلی‌آف این فصل این که یوونتوس هم علیرغم شکست در این پلی‌آف از طریق جام اینترتوتو سرانجام به مسابقات جام یوفا راه پیدا کرد. اما هر چهار تیم ایتالیایی حاضر در این جام در مرحله یک هشتم نهایی مقابل رقبای خود شکست خوردند و از دور رقابت‌ها حذف شدند! رم، اودینزه، پارما و یوونتوس به ترتیب برابر لیدز یونایتد، اسلاویا پراگ، وردربرمن و سلتاویگو قافیه را باختند.

کارت پائولو پوجی در فصل ۹۹-۱۹۹۸ سری‌آ

یکی دیگر از پلی‌آف‌های عجیب سری‌آ نیز در همین فصل رقم خورد که البته چون به طور رسمی پلی‌آف لیگ نیست شاید هم ارز با بقیه موارد لیست نباشد. در این فصل پارما و فیورنتینا فینالیست‌های کوپا ایتالیا هر دو با کسب رتبه‌های سوم و چهارم لیگ سهمیه لیگ قهرمانان اروپا گرفته بودند، به همین دلیل بنا شد که تیم‌های حاضر در نیمه‌هایی یعنی اینتر و بولونیا یک پلی‌آف رفت و برگشت برای سهمیه جام یوفا برگزار کنند -که با جام برندگان جام ترکیب شده بود- که هر دو بازی رفت و برگشت با پیروزی بولونیا به پایان رسید و اینتر که فصل بسیار آشفته‌ای را گذرانده و ۴ مربی عوض کرده بود دستش از حضور در رقابت‌های اروپایی نیز کوتاه ماند.

۶ – پلی‌آف لیگ قهرمانان اروپا بین اینتر و پارما فصل ۲۰۰۰-۱۹۹۹

این بازی به جهات مختلف دارای ارزش تاریخی است. از سویی، این آخرین بازی بود که دو تیم بالای جدول برای حضور در رقابت‌های اروپایی در آن رقابت می‌کردند. اما این بازی سال ۲۰۰۰ به دلیل حواشی خاص خود نیز در یادها باقی مانده است. فصل ۲۰۰۰-۱۹۹۹ فصلی بود که مارچلو لیپی با قرار گرفتن در راس یک اینتر بحران‌زده این تیم را به آرامش نسبی رسانده بود و با کسب رتبه چهارم سری‌آ سهمیه حضور در لیگ قهرمانان را کسب می‌کرد اگر پارما تیم پنجم (به حساب تفاضل گل) امتیازش با اینتر مساوی نمی‌بود. بنابراین یک مرحله مهم دیگر نیز پیش‌رو بود. بازی پلی‌آف که دوباره به تک بازی تبدیل شده بود و به میزبانی تیمی که در جدول بالاتر است. هر دو تیم با ۵۸ امتیاز اما اینتر با تفاضل بهتر و همینطور پیروزی ۵-۱ در دیدار رفت و مساوی در دیدار برگشت در همه معیارهای ثانویه بالاتر از پارما بود. بنابراین تک‌بازی سرنوشت‌ساز در ورزشگاه سن‌سیرو یا جوزپه مه‌آتزا برگزار می‌شد. اما شاید برای بسیاری هواداران و خبرنگاران بیش از خود نتیجه، حواشی بازی مهم بود. جایی که مارچلو لیپی و روبرتو باجو دشمنان قدیمی یوونتوس در اینتر دوباره به هم رسیده بودند و به نظر می‌رسید ماسیمو موراتی برای نگه داشتن لیپی چاره‌ای جز نشان دادن در خروج به روبی محبوب‌ترین بازیکن ایتالیا نداشت. لیپی در طول فصل -حتی پس از مصدومیت رونالدو نازاریو- همواره باجو را به عنوان بازیکنی ذخیره برای زامورانو، ویری و حتی رکوبا در نظر می‌گرفت. اما در این بازی فرم نه چندان مناسب زامورانو که تازه از مصدومیت برگشته بود و آمادگی فوق‌العاده باجو در تمرینات و مسابقات او را بر آن داشت که روبرتو را فیکس کند. قماری که جواب داد و باجو در همان نیمه اول با بازی فوق‌العاده دو گل زیبا کار را تمام کرد و اینتر را به لیگ قهرمانان فصل بعد فرستاد. اما چیزی که همه را پس از بازی شوکه کرد مصاحبه لیپی و باجو بود. خبری از صلح و آشتی نبود. هر دو تاکید کردند که امکان ادامه حضور همزمان در تیم را ندارند و از آنجا که لیپی به عنوان ناجی اینتر از بحران شناخته می‌شد باجو به در خروج نزدیک شد و به برشا رفت. قسمت طنز ماجرا این بود که خود لیپی هدیه باجو برای حضور در فصل بعد را به راحتی و با حذف در دور پیش‌گروهی برابر هلسینبورگ سوئد از دست داد و خودش کمتر از سه ماه پس از شروع فصل از اینتر اخراج شد. این بازی پلی‌آف به دلیل اهمیتش در تاریخ شفاهی فوتبال ایتالیا و نقش یکی از محبوب‌ترین اسطوره‌های این ورزش یعنی روبرتو باجو برای همیشه در خاطره‌ها می‌ماند.

باجو در دیدار پلی‌آف برابر پارما یعنی آخرین بازی برای اینتر فرمی فوق‌العاده داشت

سرانجام آخرین پلی‌آف رسمی در این بازه ۷۵ ساله تا سال ۲۰۰۵ را هم پارما برای فرار از سقوط برابر بولونیا انجام داد و موفق شد با پیروزی در دو بازی رفت و برگشت در سری‌‌آ بماند. از آن پس به مدت ۱۷ سال سنت پلی‌آف لغو شد و روش‌های رایج و جهانی در تعیین تیم برتر جای پلی‌آف را گرفت، تا اینکه در فصل ۲۳-۲۰۲۲ دوباره این قانون ابلاغ و اجرایی شد. از آن زمان همانگونه که ذکر شد تنها یک بازی پلی‌آف (در واقع پلی‌این) بین اسپتزیا و ورونا برای فرار از سقوط برگزار شده که با پیروزی سه بر یک ورونا در خانه اسپتزیا به پایان رسیده است. ورونا همچنان در سری‌آ حضور دارد و به نظر این فصل هم ماندنی است در حالی که اسپتزیا فصل قبل نتوانست به سری‌آ برگردد و در فصل جاری هم گرچه در رتبه سوم سری‌بی حضور داد اما بعید است بتواند فاصله با پیزا را پر کند و باید بخت خود را در هفت خوان پلی‌آف برای بازگشتن به سری‌آ بیازماید. گاهی یک بازی می‌تواند به این شکل سرنوشت چند سال یک تیم را تعیین کند. برای همین است که بین موافقان و مخالفان این شیوه -بازی پلی‌آف برای تعیین رتبه مورد نظر به جای مراجعه به بازی رو در رو یا تفاضل گل- همواره مناقشه است.

به هر حال باید منتظر ماند و دید، موافق یا مخالف در هر حال نمی‌توان انکار کرد که اگر برنده‌ی این فصل اسکودتو با یک تک مسابقه فینال مشخص شود، فوتبال ایتالیا حساسیتی را شاهد خواهد بود که سال‌ها ندیده. باید چند هفته منتظر ماند و دید برای دومین بار در تاریخ چنین مسابقه‌ای پس از ۶۱ سال برگزار خواهد شد یا نه.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *