چرا تیم‌های اروپایی به دنبال تشکیل تیم دوم خود می‌روند؟
تابستان سال ۲۰۲۴ بود که باشگاه میلان جای باشگاه آنکونا که به دلیل نداشتن شرایط لازم قادر به حضور در رقابت‌های سری سی (Serie C) نبود را گرفت و تیم دوم خود یا همان میلان فوتورو (میلان آینده – Milan Futuro) را آماده‌ی حضور در سری سی کرد. میلان، نخستین تیم ایتالیایی نیست که اقدام به تشکیل تیم ذخیره خود می‌کند. آتالانتا و یوونتوس هم در فصول گذشته تیم‌های دوم خود را تشکیل داده‌اند و تیم آن‌ها نیز در سری سی حضور دارد. در این مقاله به بررسی دلایل تشکیل تیم‌های دوم و همچنین تجربیات پیشین در رابطه با این تیم‌ها می‌پردازیم.
دلایل تشکیل تیم‌های ب
در برخی کشورهای سطح اول مانند اسپانیا، داشتن تیم دوم امری رایج است که از سال‌ها پیش به عنوان بخشی از ساختار باشگاه‌ها، خصوصا تیم‌های سطح بالا وجود داشته است. همین حالا بیشتر تیم‌های مطرح لالیگا یک تیم دوم دارند که در سطوح پایین‌تر در حال رقابت است. برخی از این تیم‌ها – مانند «رئال مادرید کاستیا» و یا «بارسلونا اتلتیک» تیم‌های دوم دو غول فوتبال اسپانیا – چنان قدیمی و ریشه‌دار هستند که تا حدی حتی توانسته‌اند هویت مستقل خود را رقم بزنند. در برخی دیگر از کشورهای سطح یک مانند ایتالیا اما همانطور که ذکر شد باشگاه‌ها در سال‌های اخیر متوجه اهمیت وجود تیم دوم شده‌اند که به تدریج تعداد آن‌ها در حال افزایش است.
به طور خلاصه فواید داشتن تیم دوم برای باشگاه‌های بزرگ به موارد زیر بر می‌گردد:
- بازیکنان جوان وقتی که به سن و کیفیتی می‌رسند که زمان انتقال از تیم‌های پایه به تیم‌های بزرگسال است، شرایط بدنی و تجربه‌ی کافی برای حضور در بالاترین سطح فوتبال را ندارند. وجود تیم‌های ب در سطوح پایین‌تر به باشگاه‌ها این اجازه را می‌دهد تا به جای قرض دادن بازیکنان خود به تیم‌های دیگر، همانطور که می خواهند به پرورش بازیکنان خود بپردازند تا با شرایط بازی در سطح بزرگسالان آشنا شوند و کسب تجربه‌کنند. برای مثال میلان که به تازگی تیم دوم تشکیل داده قبلا از وجود این فاصله و نبودن پل بین تیم پریماورا و تیم اصلی ضربه خورده و این موضوع باعث از دست دادن بازیکنان با استعداد زیادی شده است که در سال‌های اخیر می‌توان به رائول بلانووا بازیکن فعلی آتالانتا و سابق اینتر و همینطور میلوش کرکز دفاع کناری بورنموث که به عنوان یکی از سرمایه‌های مهم این تیم ارزشگذاری می‌شود نام برد. هر دوی این بازیکنان پس از رسیدن به سن ۱۹ سال در حالی که شانسی برای بازی در تیم اصلی نداشتند باشگاه را ترک کردند. بلانووا بدون ثبت قرارداد حرفه‌ای با میلان به بوردو رفت و کرکز با مبلغ تنها ۱.۵ میلیون یورو به آلکمار فروخته شد. بازیکنی که وبسایت ترنسفر مارکت ارزش روز او را حدود ۳۰ میلیون یورو تخمین می‌زند و احتمالا اگر بورنموث بخواهد او را بفروشد مبلغ انتقال بیش از این خواهد بود. ایجاد باشگاه میلان فوتورو زمان بیشتری به باشگاه می‌دهد تا بتواند توانایی استعدادهای خود را تخمین بزند و بهترین تصمیم را در مورد آن‌ها بگیرد.
- باشگاه‌ها در شرایط عادی یک تیم پایین‌تر از سطح سنی بزرگسال خود دارند اما تشکیل تیم ب، این اجازه را به باشگاه‌ها می دهد تا دو تیم، برای رده سنی قبل از رده سنی بزرگسال خود داشته باشند. درنتیجه، تعداد بازیکنان جوان حاضر در باشگاه افزایش می‌یابد و امکان تزریق بازیکن با استعداد به تیم اصلی افزایش می‌یابد. این موضوع خصوصا در طول فصل برای زمان‌هایی که تیم با بحران مصدومیت و نداشتن بازیکن در یک پست خاص مواجه می‌شود به کار می‌آید. در چنین شرایطی تیم‌ها بدون محدودیت پنجره ترنسفر همیشه می‌توانند از بازیکنان تیم‌های ذخیره خود استفاده کنند. داشتن تیم ب در سطح بزرگسالان و شرایط رقابتی لیگ‌های دسته‌ی پایین، کمک می‌کند که همیشه بازیکنانی آماده‌ی حضور در فوتبال بزرگسالان برای نقشآفرینی در تیم اصلی حاضر باشند. دقیقا به همین دلیل است که گاه تیم دوم باشگاه را «تیم ذخیره» می‌نامند.
- از آن جایی که در بعضی از کشورها، رده سنی زیر ۲۰ سال آخرین رده سنی قبل از رده سنی بزرگسالان است، باشگاه‌های فوتبال به واسطه‌ی تیم دوم خود قادرند تا از بازیکنان زیر ۲۳ سالی که هنوز به دلایل مختلف نتوانسته‌اند به سطح کیفی مطلوبی در فوتبال بزرگسالان برسند، در تیم ب خود استفاده کنند. همچنین گاهی از تیم ذخیره برای تنبیه بازیکنانی استفاده می‌شود که مشکل انضباطی داشته‌اند. این موضوع گرچه به ندرت رخ می‌دهد، اما یک گزینه برای مربیان است که در صورت لزوم از آن استفاده کنند.
اما به طور کلی، دلیل اصلی تشکیل تیم دوم توسط باشگاه‌های اروپایی، کمک بیشتر برای تکمیل رشد جسمانی بازیکنان نوجوان و جوان و آماده‌سازی آن‌ها با شرایط فیزیکی فوتبال بزرگسالان است.
نگاهی به قوانین لیگ‌ها در خصوص تیم‌های ب
گرچه تیم‌های دوم باشگاه‌ها در لیگ‌های پایین‌تر و به عنوان یک تیم بزرگسالان رقابت می‌کنند اما قوانین مختلفی در رابطه با این تیم‌ها وجود دارد که برخی از آن‌ها برای تسهیل استفاده از این تیم‌ها توسط باشگاه مادر وضع شده و برخی دیگر برای جلوگیری از استفاده‌ی نادرست از آن‌ها.
تیم‌های ب به منظور سود رساندن به تیم اصلی باشگاه تشکیل شده‌اند و از این رو، در هر زمانی از فصل، تیم‌ها می‌توانند بازیکنان خود را بین تیم‌های اول و دوم خود جا به جا کنند. این مهم‌ترین قانون در جهت منفعت باشگاه‌هایی است که این تیم‌ها را تشکیل داده‌اند. اما از سوی دیگر، تقریبا در همه‌ی کشورها قوانین اجازه نمی دهد که تیم های اول و دوم یک باشگاه، همزمان در یک لیگ حضور داشته باشند. بنابراین اگر تیم دوم یک باشگاه تراز اول به بالاترین سطح فوتبال صعود کند، معمولا باید جای خود را به تیم‌های پایین‌تر از خود بدهد چون حضور همزمان با تیم اصلی در یک لیگ ممنوع است. اتفاقی که به ندرت رخ می‌دهد اما ممکن است.
قوانین در کشورهای مختلف تفاوت‌هایی هم دارد. در اسپانیا، بر خلاف آلمان و پرتغال و… تیم‌ها، اجازه ی حضور در جام حذفی را دارند. همچنین تیم‌ها اجازه ی حضور تا سطح دوم فوتبال اسپانیا را دارند اما در صورت سقوط تیم‌های لالیگایی به سطح دوم، تیم‌های ب نیز به سطوح پایین تر سقوط می کنند. اما در آلمان، تیم های ب فقط تا سطح سوم فوتبال آلمان اجازه‌ی حضور دارند و اجازه‌ی حضور در سطوح بالا‌تر را ندارند. در پرتغال، در سال ۲۰۱۲ سازمان لیگ فوتبال پرتغال تصمیم گرفت تا لیگ دوم پرتغال را با تیم‌های بیشتری برگزار کند که این تصمیم، منجر به حضور شش تیم ب در سطح دوم فوتبال پرتغال شد. با توجه به قوانین در پرتغال، تیم‌ها ملزم به داشتن تعداد مشخصی از بازیکن پرورش یافته از آکادمی خود در تیم ب خود می‌باشند.
در آمریکا هم اکثر تیم‌های ام‌ال‌اس (MLS) دارای تیم ب هستند ولی از آنجایی که به کل، سیستم صعود و سقوط در فوتبال آمریکا وجود ندارد، قانونی هم راجع به حضور همزمان تیم اول و دوم یک باشگاه در یک لیگ وجود ندارد.
نگاهی به عملکرد درون زمین تیم‌های ب
یکی از بهترین عملکرد‌های تیم‌های ب و عجیب‌ترین اتفاقات تاریخ فوتبال، مربوط به فینال کوپا دل ری ۱۹۷۹/۱۹۸۰ می شود که رئال مادرید به مصاف تیم دوم خود رفت؛ رئال مادرید کاستیا که در آن زمان هنوز کاستیا اف‌سی نام داشت. این بازی با نتیجه ۶-۱ به سود تیم اصلی رئال مادرید تمام شد اما همین نایب‌قهرمانی جام حذفی افتخار بزرگی است برای تیمی که قرار نبود افتخاری داشته باشد.
همچنین در فصل ۱۹۸۳/۱۹۸۴ سطح دوم فوتبال اسپانیا، رئال مادرید کاستیا و تیم دوم اتلتیک بیلبائو، تیم قهرمان و نایب‌قهرمان لیگ دوی اسپانیا شدند اما با توجه به قوانین موجود، تیم‌های سوم تا پنجم لیگ دوی اسپانیا در آن فصل، به لالیگا راه پیدا کردند.
جالب است که یکی دیگر از مثال‌ها در این باره در فوتبال ایران رخ داده زمانی که تیم سپاهان نوین از لیگ یک به لیگ برتر صعود کرد اما قوانین اجازه نمی‌داد که همزمان با تیم اصلی سپاهان در لیگ برتر حاضر شود. البته این موضوع منجر به صعود استیل آذین که در پلی‌آف مقابل سپاهان نوین شکست خورده بود نشد و در عوض با قوانین عجیب و غریب دیگری که در فوتبال ایران حاکم است، این باشگاه امتیاز حضور در لیگ برتر را به فولاد خوزستان واگذار کرد تا این تیم بدون کسب سهمیه در لیگ برتر حاضر شود.
همچنین، در دیگر کشورهای فوتبال اروپا، در اوکراین طی سال‌های ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۱ تیم دوم دینامو کیف در سه فصل متوالی به مقام نخست در سطح دوم فوتبال اوکراین (First League – سطح دوم فوتبال اوکراین پس از Premier League) رسید.
اما سنجش موفقیت تیم‌های ب مربوط به عملکرد درون زمین نمی‌شود و بیشتر به موفقیت در پرورش بازیکنان وکمک به تیم اصلی مربوط می‌شود و همانطور که ذکر شد اصولا افتخار آفرینی به عنوان هدف برای این تیم‌ها قرار داده نشده است.
نگاهی به بازیکنان پرورش یافته در تیم‌های ب
تاریخچه‌ی تیم‌های ب در برخی از کشورها قدمتی طولانی دارد و بازیکنان مطرحی از طریق این سیستم پله‌های ترقی را طی کرده‌اند. به طور مثال بازیکنانی چون مسی، ژاوی و بعضی دیگر از ستاره‌های تیم دوران طلایی پپ گواردیولا در بارسا روزگاری عضو بارسا اتلتیک( تیم دوم بارسلونا) بوده‌اند. تیمی که همچنین در سال‌های اخیر آلخاندرو بالده، گاوی و لامین یامال در آن بازی کرده‌اند. در مثالی دیگر از رقیب مادریدی، برخی از خرید‌های جوان رئال مادرید چون وینیسیوس، کاسمیرو، فدریکو والورده، رودریگو، مارتین اودگارد و اشرف حکیمی ابتدا عضوی از تیم کاستیا بوده‌اند.
تیم‌های ب چند سالی است در ایتالیا شروع به کار کرده‌اند و سردمدار آن‌ها تیمی نیست جز یوونتوس؛ جایی در که در همین سال‌های کوتاه از تیم ب باشگاه بازیکنانی چون کنان ییلدیز، دین هویسن، ماتیاس سوله، رادو دراگوشین و نیکولو فاجولی بیرون آمده‌اند.
بعد از یوونتوس نوبت به آتالانتا و میلان رسید تا در سطوح پایین‌تر به فکر تیم‌داری بیفتند. میلان با تشکیل تیم دوم خود به دنبال تسریع فرآیند رشد بازیکنانی چون فرانچسکو کاماردا، ماتیا لیبرالی، کوین زیرولی و… است. فرآیندی که فقط زمان، موفقیت و یا عدم موفقیت آن را تعیین خواهد کرد.
بخشی از اطلاعاتی که در مقاله آمده است، از مقاله‌ی جمی اسمیت در وبسایت Goal profits نقل شده است.