آنالیز تاکتیکی: چلسی – تاتنهام

حساس‌ترین بازی هفته گذشته لیگ برتر بین تاتنهام و چلسی برگزار شد؛ علاوه بر طبیعت حساس همیشگی بازی این دو تیم (به علت دربی بودن آن) برنده این بازی، هفته را به عنوان صدرنشین به پایان می‌رساند و اگر این‌ها برای اهمیت این بازی کافی نبودند، مربیان دو تیم، یعنی لمپارد و مورینیو که قبلا به عنوان بازیکن و مربی طلایی‌ترین سال‌های چلسی را رقم زده بودند، در دو طرف میدان قرار داشتند. این دو تیم پیش‌تر در جام اتحادیه در برابر هم قرار گرفته بودند که در یک بازی نسبتا جنجالی که با مشاجره دو مربی همراه بود، تیم مورینیو در ضربات پنالتی پیروز شد و مورینیو آن صحنه خوشحالی عجیب را بعد از بازی رقم زد. همه این‌ها شاید باعث شده بود هر دو مربی با احتیاط بیشتر تیم‌های خود را به زمین مسابقه بفرستند و بیشتر سعی‌شان در تخریب برنامه‌های یک دیگر باشد.

ترکیب دو تیم

فرانک لمپارد که بازیکن محروم و مصدوم مهمی نداشت از ترکیب 3-3-4 استفاده کرد؛ ادواردو مندی که بعد از خریداری بسیار بهتر از انتظار ظاهر شده بود درون دروازه قرار داشت و تیاگو سیلوا، کرت زوما، بن چیلول و ریس جیمز خط دفاع چلسی را تشکیل می‌‌دادند. در خط میانی لمپارد دوباره جورجینیو را روی نیمکت گذاشت و مثلث انگولو کانته، متئو کواچیچ و میسن مونت را درون زمین قرار داد. در خط حمله هم بدون هیچ سورپرایزی تمی آبراهام، حکیم زیش و تیمو ورنر را در دو طرف خود می‌دید. ستاره‌هایی مانند کریستین پولیسیچ، کای هاورتز (احتمالا به علت ناآمادگی ناشی از مصدومیت) و اولیویه ژیرو بازی را از روی نیمکت آغاز کردند.

در سمت مقابل اما مورینیو به علت مصدومیت توبی آلدرویرلد و به خاطر کرونا مت دوهرتی را در اختیار نداشت؛ در نتیجه سرژ اوریه و جو رودان (بازیکن ولزی خریداری شده از سوانزی که اولین تجربه فیکسش در لیگ برتر بود) در کنار اریک دایر و سرجیو رگیون خط دفاعی تاتنهام را در جلوی هوگو لوریس تشکیل می‌دادند. در خط هافبک موسی سیسوکو و امیل هویبرگ نقش محور دوگانه (Double Pivot) را داشتند. تونگای اندومبله به عنوان شماره 10 تخریبی پشت سر هری کین قرار داشت و سون هیونگ مین ستاره این روزهای تاتنهام و استون برگواین وینگرهای تیم مورینیو بودند. بازیکنانی مثل گرت بیل، جیووانی لوسلسو و لوکاس مورا بازی را از روی نیمکت آغاز کردند.

پرس تاتنهام و بازی‌سازی از عقب زمین چلسی

تاتنهام در این بازی هنگام بازی‌سازی از عقب زمین چلسی به صورت 1-3-2-4 و به صورت بلاک میانی پرس می‌کرد. پرسینگ تاتنهام در جهت بردن بازی چلسی به کناره‌ها و بازیابی توپ در آن نواحی بود؛ با این وجود پرس آنها از حالت تهاجمی کافی برخوردار نبود و کمتر پیش می‌آمد که توپ را بازیابی کنند. آمار PPDA[1] 32 برای تاتنهام در برابر 10 چلسی در این بازی گواه این عدم تهاجم بود (این کمیت با تقسیم تعداد پاس‌هایی که تیم حریف در یک منطقه‌ی خاص از زمین می‌دهد بر تعداد اقدامات دفاعی تیم خودی به دست می‌آید). در این آرایش اندومبله انگولو کانته را که به عنوان تنها بازیکن محوری چلسی فعالیت می‌کرد، یارگیری می‌کرد و هری کین مدافع وسط صاحب توپ را پرس می‌کرد که عملا هدف هری کین از پرس مدافعین چلسی بیشتر از بازپس گیری توپ، تلاش برای ندادن وقت کافی به آنان برای پیدا کردن گزینه مناسب پاس‌دهی بود. سون و برگواین با حضور در نیم‌فضا سعی در فشار گذاشتن روی مدافعین کناری صاحب توپ اما با تمرکز بیشتر بر روی بستن مسیرهای مرکزی داشتند.

یارگیری کانته توسط اندومبله، پرس بازیکن صاحب توپ توسط هری کین و حضور سون در نیم‌فضا

چلسی در سمت مقابل با قرار دادن مونت یا کانته در کنار مدافعان هنگام بازی‌سازی از عقب زمین سعی در عبور کردن از این پرس داشت، اما به علت بسته بودن همه مسیرهای مرکزی مجبور به بردن توپ به کناره‌ها یا ارسال توپ‌های بلند و عوض کردن منطقه بازی برای جلو بردن توپ شد. در کناره‌ها اما در سمت چپ استراتژی لمپارد قرار دادن مونت در سمت چپ و به جلو راندن چیلول و در سمت راست به عقب آمدن حکیم زیش برای جلو بردن توپ بود. بیشتر حملات چلسی به علت حضور زیش در کنار ریس جیمز و تمهید ویژه‌ای که مورینیو در سمت چپ چلسی اندیشیده بود (که بعدا به آن پرداخته خواهد شد) از سمت راست انجام می‌شد. چیلول در این بازی با دادن 12 پاس جلو بَرَنده (25 درصد کل پاس‌های جلوبرنده چلسی) نقش ویژه‌ای در بازی‌سازی از عقب زمین چلسی داشت. با این وجود در لحظاتی که بازیکنان تاتنهام تمرکز خود را از دست دادند و یار مستقیمشان موفق به فرار شد، شاهد پاس‌های پرس‌شکنی از تیاگو سیلوا بودیم که به مرور زمان کم‌تر شدند.

عقب آمدن مونت و حضور در خط دفاعی برای بازی‌سازی از عقب زمین و جلو رفتن چیلول (خارج تصویر) در سمت چپ

پرس چلسی و بازی‌سازی از عقب زمین تاتنهام

چلسی پرس با بلاک بالا و با آرایش 3-3-4 را در راس برنامه‌های خود داشت. تمی آبراهام سعی در یارگیری امیل هویبرگ داشت و زیش و ورنر مدافعین کناری تاتنهام را پرس می‌کردند. شیوه پرس هم به این صورت بود که در صورت رسیدن توپ به مدافعین کناری، زیش یا ورنر روی آن مدافع فشار می‌آوردند و او را مجبور به دادن پاس هوایی با دقت پایین، پاس به عقب یا پاس به هافبک‌های مرکزی می‌کردند؛ در دو مورد اول این پاس توسط مدافعین و هافبک‎‌های چلسی ربوده می‌شد و در صورت دادن پاس به عقب زیش یا ورنر با خمیده کردن مسیر دویدن خود سعی در پرس مدافع مرکزی و قطع راه بازگشت توپ داشتند. در گلی که ورنر به زیبایی به ثمر رساند  و البته به علت آفساید مردود شد این موقعیت با پرس کردن جو رادن مدافع جوان تاتنهام که در دقایقی از بازی متزلزل ظاهر شد، به وجود آمد. تاتنهام هم هیچ ابایی از ارسال توپ‌های بلند و اصراری برای حفظ توپ نداشت. شاید جمله معروف مورینیو را که هفته گذشته در کنفرانس خبری بازی منچستر سیتی در جواب مالکیت 20 درصدی تیمش گفت، شنیده باشید: «بذارید اونا توپ رو داشته باشن، من سه امتیاز رو به خونه می‌برم!» در این بازی هم تاتنهام مالکیت بسیار پایین ۳۹ درصدی را به ثبت رساند.

البته تاتنهام گاهی با اضافه شدن هویبرگ به خط دفاع و گاهی با عقب آمدن هری کین سعی در بازی‌سازی داشت که معدود موفقیت‌های تاتنهام در بازی‌سازی از عقب زمین از اولی به وجود آمد اما دومی توسط لمپارد از قبل شناسایی و خنثی شد.. لمپارد که خطر هری کین را می‌دانست از انگولو کانته و کواچیچ خواست که هری کین را در صورت عقب آمدن تعقیب کنند و نشان داد تاتنهام در صورت کنترل هری کین دیگر زهر همیشگی خود را ندارد. تاتنهام در حالی بازی را به پایان رساند که در نیمه دوم شاخص موقعیت گلی برابر با صفر را به ثبت رساند. این مسئله در قضاوت کیفیت عملکرد لمپارد بسیار مهم است زیرا علیرغم واضح بودن شیوه عقب کشیدن هری کین و مشارکت در بازی‌سازی از عقب زمین، کمتر تیم­هایی موفق به کنترل او شده‌اند.

عقب آمدن هری کین هنگام بازی‌سازی عقب زمین و یارگیری توسط کواچیچ

چلسی در یک‌سوم هجومی و دفاع معروف مورینیو

در یک‌سوم دفاعی چلسی سعی داشت با عوض کردن موقعیت و گردش توپ و اوورلود کردن کناره‌ها به کمک وینگر، مدافع و هافبک آن سمت از زمین فضا را در کناره‌ها برای ارسال حکیم زیش از سمت راست و بن چیلول از سمت چپ باز کند تا بتواند از قدرت هوایی تمی آبراهام استفاده کند که البته به علت دفاع متمرکز و با تعداد بالای تاتنهام و تنها بودن آبراهام در بیشتر مواقع در محوطه جریمه ناکام ماند. چلسی در این بازی 25 بار توپ را به داخل محوطه جریمه سانتر کرد، در حالی که تاتنهام این کار را تنها 7 بار انجام داد.

حضور چهار بازیکن چلسی در سمت چپ خط حمله برای اوورلود کناره‌ها پیش از ارسال به محوطه جریمه و تمی آبراهام به تنهایی در محوطه جریمه

چلسی به محض از دست دادن توپ با دو تا سه بازیکن رو بازیکن صاحب توپ تاتنهام فشار می‌آورد که توپ را دوباره باز پس بگیرد که در اغلب موارد موفق بود و همین موضوع باعث مالکیت بالای این تیم شد؛ اما در بعضی موارد هم مثل شوتی که برگواین اوایل بازی در محوطه جریمه زد و جدی‌ترین موقعیت تاتنهام در بازی بود، ممکن بود به قیمت بازی برای آنها تمام شود. تاتنهام هم در ضدحمله‌ها سعی در استفاده از سرعت دو وینگر و دو مدافع کناری خود و استفاده از هری کین به عنوان طراح داشت که به دو دلیل شکست خورد. دلیل اول فاصله بسیار زیاد مهاجمین تاتنهام تا دروازه چلسی بود که به علت دفاع پایین تاتنهام فرصت زیادی به خط حمله چلسی برای تشکیل سریع دوباره می‌داد و احتیاط بیش از حد مورینیو زهر تیم را گرفت. دلیل دوم نقش موثر کانته و کواچیچ در پرس واکنشی تاتنهام بود که به محض از دست رفتن توپ، به همراه بازیکنان دیگر تیم که در نزدیکی توپ قرار داشتند بازیکن صاحب توپ را تحت فشار گذاشته و او را مجبور به از دست دادن توپ می‌کردند.

از دست رفتن توپ توسط چلسی، پرس واکنشی بلافاصله کانته و مونت و نقش محوری هری کین در ضد حمله تاتنهام و یارگیری هری کین توسط کواچیچ و فرار سون از کناره ها به محض از دست رفتن توپ

تاتنهام در حالت دفاع به سیستم 3-2-5 در می‌آمد و سیسوکو به خط دفاعی به عنوان دفاع کمکی اضافه می‌شد. نقش اصلی سیسوکو یارگیری نفر به نفر تیمو ورنر بود که عملی هوشمندانه توسط مورینیو بود، چون نه تنها ورنر در این بازی کاملا از کار افتاد بلکه سمت چپ چلسی که به لطفِ چیلول در این فصل خطرناک‌تر از همیشه بود با آزاد شدن اوریه تحت کنترل در آمد.

حضور سیسوکو در کنار ورنر در خط دفاعی و آزاد شدن اوریه برای دفاع کردن مونت که منجر به بازپس‌گیری توپ توسط تاتنهام شد

تاتنهام در یک‌سوم هجومی و دفاع چلسی

هنگامی که تاتنهام موفق به شکستن پرس چلسی و ورود به یک‌سوم دفاعی حریف می‌شد، سعی داشت با حرکات بدون توپ بازیکنان هجومیِ خود راه را برای پاس‌های در عمق فراهم کند. چلسی اما در مقابل در این موارد به صورت 1-4-1-4 دفاع می‌کرد و حضور کانته بین خطوط کار را برای انجام این نقشه برای تاتنهام سخت می‌کرد؛ چرا که بر خلاف منچستر سیتی، چلسی مدافعان خود را برای دوئل با مهاجمینِ به عقب‌آمده‌ی تاتنهام به جلو نمی‌فرستاد و در عوض این وظیفه بر عهده کانته به عنوان یار آزاد دفاعی بود. به نظر می‌رسد کانته که از زمان حضور جورجینیو به عنوان زوج خودش افت فاحشی را تجربه می‌کرد، در این نقش توانایی‌های خود را بهتر می‌تواند نشان دهد. تاتنهام هنگام از دست دادن توپ با قرار دادن تنها یک بازیکن برای تحت فشار گذاشتن بازیکن صاحب توپ صرفا سعی در خریدن زمان برای بازگشت سریع تیم به حالت دفاعی داشت که در این کار موفق بود.

جمع‌بندی

این بازی که شاید به نظر بیننده -به خصوص در نیمه دوم- خسته‌کننده به نظر برسد یک نبرد تاکتیکی تمام‌عیار بین استاد و شاگرد بود که در این بین هر دو در تلاش برای خنثی کردن تاکتیک‌های طرف مقابل بودند و هر دو در این عمل موفق بودند. در نهایت مورینیو باید از این نتیجه خوشحال باشد، چون تا کنون توانسته در سه بازی مقابل تیم‌های اصطلاحا تاپ سیکس (Top 6) 7 امتیاز کسب کند و هفته دهم را به عنوان صدرنشین به پایان برساند. در سمت مقابل لمپارد پس از عملکرد فاجعه‌بار خط دفاعی تیمش در هفته‌های اول (9 گل خورده در 4 بازی) توانسته به خط دفاعی تیمش با اضافه شدن چیلول، سیلوا و مندی سرو سامان ببخشد و دروازه خود را در مقابل خطرناک‌ترین زوج این روزهای لیگ برتر بسته نگه دارد. هر دو تیم برنامه به شدت سختی را تا ژانویه دارند که در صورت حضور در بالای جدول تا انتهای این برنامه می‌توان آنها را کاندیدای جدی قهرمانی دانست.

برنامه چلسی: تاتنهام، لیدز، وستهام، آرسنال، استون ویلا، منچستر سیتی، لستر سیتی

برنامه تاتنهام: چلسی، آرسنال، کریستال پالاس، لیورپول، لستر سیتی، وولورهمپتون، فولام، لیدز، استون ویلا

[1] Passes allowed per defensive action