کارنامه اقتصادی برند منچستر سیتی در سال ۲۰۲۰

امیر ساجدیان و دانا حسنی

منچستر سیتی به لطف قدرت مالی رو به رشد خود فاصله‌اش را با رقیب همشهری، منچستر یونایتد کمتر کرده است؛ هرچند که ارزش برند این باشگاه با سقوط 11 درصدی به 1,124 میلیون یورو رسیده است. با وجود واگذاری رقابت لیگ داخلی در فصل گذشته به لیورپول، سیتی برتری بلامنازعی در مسابقات داخلی فوتبال در چند فصل اخیر داشته است. باشگاه منچستر سیتی گل سرسبد گروه فوتبالی سیتی[1] یا همان CFG  است که اخیرا کسب و کار خود را در کشورهای بلژیک، چین و هند نیز گسترش داده است. سهامداران اصلی CFG  شرکت‌های سرمایه‌گذاری سیلور لیک[2] از امریکا، چاینا مدیا کپیتال[3] و سیتیک کپیتال[4] از چین و ابوظبی یونایتد گروپ[5] از امارات متحده عربی است. قرارداد چند ساله شرکت نیسان با سیتی نیز مؤید این مطلب است که این مجموعه برای شرکت‌های بین‌المللی دارای جذابیت است.

منچستر سیتی با یک پله سقوط با توجه به رشد پاریسن ژرمن، در مکان ششم پردرآمدترین باشگاه‌ها قرار می‌گیرد. فصل 19-2018 موفق‌ترین فصل باشگاه در زمین فوتبال بود؛ فصلی که در آن اولین تیم انگلیسی بودند که هر سه جام داخلی را از آن خود کردند. این موفقیت منجر به ثبت رکورد درآمدی برای باشگاه شد. با وجود رشد 7 درصدی درآمد با توجه دریافتی بالاتر از یوفا بابت حضور و عملکرد بهتر در لیگ قهرمانان، تنها رشد خیره‌کننده لیورپول و پاریسن ژرمن باعث نزول یک پله‌ای سیتی در جدول پردرآمدترین باشگاه‌ها بود.

مانند همیشه، درآمد باشگاه‌ها متأثر از عملکرد تیم‌ها در زمین مسابقه و زمان‌بندی قراردادهای تجاری کلیدی است. عقد قرارداد گران‌تر نسبت به  قرداد نایکی با پوما برای تولید پیراهن اصلی تیم و  قرارداد جدید با حامی مالی پیراهن تمرینی، ماراتنبت[6]، می‌تواند باعث رشد درآمد در سال آتی شود. انتظار می‌رود با توجه حضور سیتی در دور پایانی رقابت‌های لیگ قهرمانان و دو قرارداد اخیر، این بار نه به بهای سقوط پاریسن ژرمن، بلکه با سقوط منچستر یونایتد، این باشگاه در سال آینده به جمع پنج تیم برتر در جدول پردرآمدترین باشگاه‌ها بپیوندد؛ اتفاقی که ده سال پیش ناممکن می‌نمود.

در خصوص درصد نفوذ در بین طرفداران، مجموع کسانی که در پلتفرم‌‌های اجتماعی باشگاه را دنبال می‌کنند در فصل ۲۰-۲۰۱۹ با رشدی 16 درصدی نسبت به سال گذشته به رقم 69.8 میلیون رسید. این در حالی است که میزان تعهد دنبال‌کنندگان، 43 میلیون در فصل بوده است.

ساختار مدیریتی منچستر سیتی

با شنیدن نام منچستر سیتی، اولین چیزی که به ذهن بسیاری از هواداران فوتبال متبادر می‌شود، هزینه‌های هنگفت و بی‌حساب و کتاب این باشگاه در بازار نقل و انتقالات است. اما آیا واقعا چنین است؟ آیا واقعا شیخ منصور و گروه ابوظبی بدون داشتن هیچ گونه نیت و برنامه بلندمدتی، متوالیا پول مفت به پای بازیکنان سیتی می‌ریزند؟ باور کنید یا نه، این طور نیست.

سیتی باشگاهی قدیمی و ریشه‌دار است، مانند خیلی از باشگاه‌های انگلیسی؛ اما تا پیش از ورود گروه ابوظبی هرگز باشگاه بزرگی به حساب نمی‌آمده است. این باشگاه در 16 آوریل 1894 به عنوان یک شرکت محدود ثبت شد. در ابتدای امر، باشگاه سهام‌داران متعددی داشت که هر کدام به طور مساوی یک سهم در باشگاه داشتند. جدول زیر معرف رؤسای سیتی در سراسر تاریخچه این باشگاه است:

سیتی پیش از شیناواترا و شیخ منصور هم با رؤسای پول‌دار و ولخرج غریبه نبود. برای مثال، پیتر سوویلز مدیرعاملی جنجالی اما دست به جیب بود. او در طی دوران ریاست 21 ساله خود 11 سرمربی را در سیتی اخراج کرد که برای استانداردهای آن زمان عدد بالایی بود. در طرف مقابل اما او به سخاوتمندی در پرداخت هزینه نقل و انتقالات و فراهم آوردن بودجه‌های نقل و انتقالاتی چشمگیر برای سرمربی‌های تیمش معروف بود. برای مثال، او برای خرید استیو دالی (که از قضا خرید ناموفقی هم از آب در آمد) 1،450،000 پوند پرداخت کرد که رکورد نقل و انتقالات آن زمان بریتانیا بود. البته نکته جنجالی این خرید این بود که سرمربی وقت سیتی، مالکوم آلیسون، بعدا ادعا کرد که برای انجام این انتقال با هزینه‌ای بسیار پایین‌تر توافق کرده بود، اما سوویلز که می‌خواست اعتبار چنین خرید بزرگی برای خودش باشد، بدون توجه به توافق قبلی انجام شده توسط آلیسون، بر سر مبلغ کلان اشاره شده به توافق رسید. هدف از بیان این مثال این است که نشان دهیم سیتی لزوما همیشه تیمی فقیر و دست و پا بسته نبوده است. دهه‌ها عدم موفقیت این باشگاه، بیش از هر چیز ناشی از شرایط اسفناک مدیریتش بوده است. مهم‌ترین دست‌آورد شیخ منصور و گروه ابوظبی پس از ورودشان به باشگاه، مدیریت درست آن بوده است.

گروه ابوظبی در سال 2010 برنامه توسعه کمپ اتحاد را شروع کرد. در ضمن این برنامه توسعه، مجموعه تمرینی جدید 50 میلیون پوندی باشگاه، با الگوبرداری از مجموعه تمرینی کلاس جهانی آث میلان، در دست ساخت قرار گرفت. گروه ابوظبی در همان ابتدای کار خود در سیتی، قریب به 10 میلیون پوند خرج اصلاح و تجهیز آکادمی باشگاه کرد. آنها به همین میزان هم بسنده نکردند و در کنار مجتمع تمرینی جدید خود، تأسیساتی حدودا 50 میلیون پوندی نیز برای آکادمی خود در نظر گرفتند. همچنین 17 هکتار از زمین‌های خالی اطراف ورزشگاه اتحاد، مورد اصلاح قرار گرفت تا مجتمع تفریحی-ورزشی-رفاهی باشگاه در آن ساخته شود. برنامه‌هایی برای توسعه خود استادیوم اتحاد نیز طراحی شد که گنجایش این ورزشگاه را در پایان طرح‌ها به بیش از 60 هزار نفر می‌رساند. گروه ابوظبی تا کنون بالغ بر 200 میلیون پوند خرج اصلاح، بازسازی و توسعه تأسیسات تمرینی، ورزشی، تفریحی و تجاری سیتی و آکادمی آن کرده است.

سیتی از سال 2008 شروع به سرمایه‌گذاری چشمگیر در زمینه داده‌پردازی و کاربرد آن در فوتبال کرد. سایمون کوپر و استفان ژیمانسکی در کتاب «اقتصاد فوتبال» در ویرایش سال 2018، با قاطعیت بیان می‌کنند که دپارتمان داده‌پردازی و آنالیز عملکرد باشگاه منچستر سیتی در تمام فوتبال اروپا سرآمد است. از سال 2008 و بر سر کار آمدن گروه ابوظبی در سیتی، درآمد سالیانه این باشگاه به طور میانگین بالغ بر 60 میلیون یورو در هر سال رشد داشته است. منچستر سیتی در خلال این مدت در رتبه‌بندی مانی لیگ شرکت حسابداری دلویت به جمع 6 تیم برتر پیوسته است، در حالی که در سال 2008 این باشگاه در جمع 20 تیم برتر هم حضور نداشت.

گروه ابوظبی در سال 2008 تأسیس شد و در سالیان پس از خریداری منچستر سیتی، از تجارب خود برای گسترش باشگاه‌های تحت مالکیتش استفاده کرده است. آنها شرکت هلدینگ گروه فوتبال سیتی را تأسیس کردند تا به نیابت از گروه ابوظبی، اداره‌کننده کلیه باشگاه‌های متعلق به این گروه باشد. شیخ منصور در سال 2008 با 210 میلیون پوند منچستر سیتی را خریداری کرد. بله، او در طی این سالیان بیش از 1.3 میلیارد پوند به طور مستقیم در سیتی سرمایه‌گذاری کرده است؛ اما بر اساس گزارش مجله فوربز، این باشگاه در سال 2018 بیش از 2 میلیارد پوند (حدود 2.7 میلیارد دلار) ارزش داشت؛ رتبه 25ام در لیست ارزشمندترین باشگاه‌های ورزشی دنیا در تمامی رشته‌های ورزشی. همچنین با سرمایه‌گذاری گروه سرمایه‌گذاری دولتی چینی CITIC (آنها 13.79 درصد از سهام شرکت مادر سیتی را خریداری کردند)، حالا ارزش این باشگاه بالغ بر 3 میلیارد دلار تخمین زده می‌شود. شیخ منصور در شروع کارش مجبور به پرداخت هزینه‌هایی گزاف شد تا بتواند پیش از آن که قوانین فیرپلی مالی گریبان‌گیرش شود و مسیر پیشرفت برق‌آسای باشگاه را قفل کند، از کسب سهمیه لیگ قهرمانان و تبدیل شدن سیتی به یک پای ثابت جمع 4 تیم برتر لیگ در هر فصل اطمینان حاصل کند.

گروه ابوظبی در عمل باشگاه‌داری را به مثابه داشتن یک پورتفولیوی خوب در بورس می‌بیند. آنها در طی این سالیان دائما به دنبال شناسایی بازارهای رو به رشد فوتبال بوده‌اند و در آن بازارها تیم‌هایی خریداری یا راه‌اندازی کرده‌اند. تیم زنان منچستر سیتی، نیویورک سیتی اف‌سی در آمریکا (80 درصد)، ملبورن سیتی اف‌سی در استرالیا (همراه تیم‌های جوانان و زنان باشگاه؛ 100 درصد)، یوکوهاما اف. مارینوس در ژاپن (20 درصد)، مونته‌ویدئو سیتی تورک در اروگوئه (اتلتیکو تورک سابق؛ 100 درصد)، خیرونا (و خیرونا ب و تیم‌های زنان آ و ب خیرونا) در اسپانیا (44.3 درصد)، سیچوآن جیونیو در چین، بمبئی سیتی اف‌سی (و تیم رزروهای بمبئی سیتی اف‌سی) در هند، لومل اس‌کِی در بلژیک و تروآ اِی‌سی (و تیم رزروها و زنان تروآ اِی‌سی) در فرانسه باشگاه‌هایی هستند که گروه فوتبال سیتی در آنها سهام دارد (بعضی موارد سهام عمده و در برخی سهام خرد). همچنین خلدون المبارک و دیگر مسئولان رده‌بالای گروه ابوظبی و گروه فوتبال سیتی، آشکارا اعلام کرده‌اند که از هر فرصت مناسبی برای افزودن بر سبد باشگاه‌های گروهشان استقبال می‌کنند. برای مثال شایعاتی درباره تلاش سیتی برای سهام‌داری یا سرمایه‌گذاری در کیپ‌تاون سیتی اف‌سی در آفریقای جنوبی، آ‌س سن-اتین در فرانسه و استوریل و بوآویشتا در پرتغال وجود داشته است. در سال 2017 هم صحبت‌هایی درباره خریداری باشگاه ریور اکوادور اف‌سی و تغییر نام آن به گوایاکیل سیتی اف‌سی شنیده می‌شد که بعدتر تکذیب شد. درباره علاقه گروه فوتبال سیتی به تیم‌داری در لیگ‌های مالزی و روسیه هم خبرهایی مخابره شده بود. سیتی قرارداد همکاری پرسودی هم با مراکز فوتبال Goals دارد؛ سازمانی که در زمینه زمین‌ها، تجهیزات و تأسیسات فوتبال 5 نفره در انگلیس و آمریکا به شدت فعال است.

استراتژی فوق‌الذکر گروه ابوظبی و گروه فوتبال سیتی در زمینه اداره باشگاه‌هایشان، تا حد زیادی با حضور فران سوریانو در پست مدیر ارشد اجرایی منچستر سیتی و تأسیس گروه فوتبال سیتی در سال 2012 به شکل کنونی خود در آمد. آنها تلاش می‌کنند با تکرار تجربه خریداری سیتی، تیم‌هایی که بازار آتیه‌داری دارند را خریداری کرده، با تغییر و اصلاح نام و برند و نشانگان باشگاه، تعلق آن به گروه سیتی را نشان داده و ضمن سرمایه‌گذاری برای کسب موفقیت ورزشی، از طریق افزایش ارزش کلی باشگاه‌ها کسب سود کنند. چشم‌انداز کلی آنها این است که در هر قاره تیمی داشته باشند و در نام آن مشخصه «سیتی» بیانگر ارتباطش با گروه فوتبال سیتی باشد.

بیش از یک دهه از خریداری سیتی توسط شیخ منصور و تأسیس گروه ابوظبی و قریب به 8 سال از زمان تأسیس گروه فوتبال سیتی می‌گذرد و باشگاه منچسترسیتی حالا بیش از 600 میلیون پوند درآمد سالانه دارد. شیخ منصور و گروه ابوظبی یک مدل بیزینسی موفق و یک مدل مالی با کیفیت توسعه داده‌اند. این روزها می‌بینیم که مثلا همسایه سیتی، یونایتد، در فروش برخی از بازیکنان اضافی خود دچار مشکل است. دلیل این مسئله این است که یونایتد سال‌ها ساختار دستمزدهای پرداختی خود را به شکلی نادرست تنظیم کرده است و حالا از یافتن مشتری برای بازیکنان زیادی حقوق‌بگیر خود عاجز است. در مقام مقایسه، سیتی همواره مدیریت درستی در زمینه ساختار دستمزدهای پرداختی‌اش داشته است. آنها به طرزی جالب دستمزدهای بازیکنانشان را بر حسب تحلیل‌های دپارتمان داده‌پردازی خود پرداخت می‌کنند (عملکرد یک بازیکن می‌تواند تا میزان چشمگیر  40 درصد از دستمزد او را تعیین کند)؛ چنین سیاستی در تمام فوتبال اروپا کمیاب است (تا حدی به این خاطر که چنین سیاستی نیازمند در اختیار داشتن یک تیم داده‌پردازی قوی و مسلط به فوتبال است که بتوانند سنجه‌های مناسب برای بازیکنان در پست‌های مختلف توسعه داده و اندازه‌گیری کنند؛ تا بعد بخش قابل توجهی از دستمزدها به شکلی عادلانه بر مبنای این سنجه‌ها تعیین شود).

مطالعات آماری و اقتصادی در زمینه فوتبال نشان می‌دهد که پول بیشتر، موفقیت و هوادار بیشتر می‌آورد و موفقیت و هوادار بیشتر به نوبه خود پول بیشتری حاصل می‌کند. چه باور کنید و چه نکنید، حقیقت این است که عمده هواداران فوتبال خیلی کمتر از حد تصورتان وفاداری دارند. بسیاری از آنها با هواداری یک باشگاه فوتبال مثل خرید یک کالا برخورد می‌کنند. اگر باشگاهی در دوره‌ای موفقیت زیادی داشته باشد، هواداران زیادی پیدا می‌کند؛ و این هواداران جدید لزوما فقط از میان نسل‌های جوان‌تر نیستند. برای مثال تا پیش از قهرمانی‌های متوالی لیون در لیگ فرانسه، آنها حتی جایگاهی در بین 5 تیم پرطرفدار فرانسه هم نداشتند. اما در سال‌های پایانی موفقیت‌های متوالی لیون، این تیم تبدیل به پرطرفدارترین باشگاه فرانسه شده بود. حالا چه؟ به طور قابل‌پیش‌بینی‌ای پی‌اس‌جی حالا پرهوادارترین تیم فرانسه است، چرا که در حال حاضر موفق‌ترین تیم فرانسه پی‌اس‌جی است. شاید فوتبال بریتانیا، در داخل مرزهایش، ریشه‌ها و سنت‌هایی قوی‌تر از هر محیط و فرهنگ فوتبالی دیگری داشته باشد؛ اما وقتی صحبت از بازار جهانی به میان می‌آید، شیخ منصور و گروه ابوظبی و گروه فوتبال سیتی در ایجاد یک پایگاه هواداری جهانی برای منچستر سیتی و بهره‌برداری تجاری از آن پیشرو بوده‌اند. طرفداران تیم‌های بزرگ و اشرافی کلاسیک اروپا (بایرن، یووه، یونایتد، لیورپول، بارسا، رئال، اینتر، میلان و …) قطعا از شیخ منصور و رومن آبراموویچ و مالکانی از این دست تنفر دارند؛ چرا که اگر پول آنها نبود، تیم‌های محبوب آنها قهرمانی‌های بیشتری کسب می‌کردند. اما شواهد آماری نشان می‌دهد حضور این قبیل مالک‌ها برای اقتصاد و مدیریت فوتبال مفید بوده است. آنها همه چیز را رقابتی‌تر می‌کنند. رقابت بیشتر فقط به معنی بیشتر شدن پول موجود در فوتبال نیست (این پول فقط میان تعدادی معدود از باشگاه‌ها دست به دست نمی‌شود؛ آنها برای خرید بازیکن به تیم‌های کوچک‌تر هم پول خوبی می‌دهند و به این ترتیب این تیم‌های کوچک هم توان مالی بیشتری برای رقابت پیدا می‌کنند)، بلکه به معنی رقابت و پیشرفت بیشتر تیم‌ها در زمینه‌های فنی، پرورش بازیکن، بکارگیری داده و تکنولوژی در فوتبال و … هم هست. خوشتان بیاید یا نه، شیخ منصور در بالا بردن استانداردهای فوتبال جهان نقشی قابل تأمل داشته و حضورش برای فوتبال مفید بوده است.

برخی از شخصیت‌های کلیدی کادر مدیریتی باشگاه منچسترسیتی و گروه فوتبال سیتی:

اعضای هیئت مدیره: خلدون المبارک (رئیس هیئت مدیره)، مارتین ادلمن، سایمون پیرس، محمد المزروعی، جان مک‌بیت، آلبرتو گالاسی و عبدالله خوری.

رؤسای افتخاری: اریک الکساندر، سر هاوارد برنستاین، تونی بوک، ریموند دان، ایان نیون (دارنده عنوان رسمی عضو والا مقام امپراتوری بریتانیا؛ MBE) و تودور توماس.

سایر شخصیت‌ها: فران سوریانو (مدیر ارشد اجرایی)، اندی یانگ (مدیر ارشد مالی)، روئل دی فریس (مدیر ارشد عملیاتی گروه)، سیمون کلیف (رئیس و مدیرعامل باشگاه تروآ)، ویکی کلوس (مدیر ارشد روابط ارتباطات)، گرگ سوییمر (مدیر ارشد تکنولوژی)، نوریا تاره (مدیر ارشد مارکتینگ)، کارولین مک‌ناب (مدیر منابع انسانی گروه)، تکسیکی بگیریستین (مدیر فوتبالی)، بریان ماروود (مدیر اجرایی فوتبال جهانی)، دیگو گیگلیانی (مدیر اجرایی باشگاه‌های نوظهور)، دان درنسفیلد (مدیر ارشد استراتژی)، دیمین ویلوگبی (مدیر ارشد اجرایی گروه فوتبال سیتی در هند)، اسکات مان (مدیر ارشد اجرایی گروه فوتبال سیتی در چین)، عمر برادا (مدیر ارشد عملیات فوتبالی)، برد سیمز (مدیر ارشد اجرایی نیویورک سیتی اف‌سی) و برد راوز (مدیر ارشد اجرایی ملبورن سیتی اف‌سی).

[1] City Football Group

[2] Silver Lake

[3] China Media Capital

[4] CITIC Capital

[5] Abu Dhabi United Group

[6] Marathonbet